เมื่อเกิดเป็นผู้หญิง ต้องยอมรับว่า ผู้หญิงทุกคน จะต้องมี " เต้านม" มีมากมีน้อยต่างกันไป แล้วเมื่อวันหนึ่งคุณเกิดรู้สึกว่า เต้านมของคุณมีก้อนขึ้นมา คุณจะทำอย่างไร
เป็นความจริงที่ว่า มะเร็งเต้านมเป็นมะเร็งที่พบมากที่สุดในผู้หญิง แต่เมื่อเราคลำได้ก้อนที่เต้านม ก้อนที่เราคลำได้นั้น อาจจะไม่ใช่ "มะเร็ง" เสมอไป
เมื่อคุณคลำได้ก้อนที่เต้านมนั้น โดยปกติแล้ว ร้อยละ 95 นั้นจะเป็นต่อมเต้านมที่โตผิดปกติ ( Fibroadenoma) หรือ ซีสต์( Fibrocystic disease) อีกร้อยละ 5 นั้น มีโอกาสที่จะเป็นเนื้อร้ายได้
และหากคุณมีประวัติเนื้อร้ายในครอบครัวสายตรง เข่น บิดา มารดา พี่ น้อง โอกาสที่คุณจะเป็นเนื้อร้าย หรือมะเร็งจะมากขึ้นอีก
ดั้งนั้น เมื่อคุณคลำได้ก้อน อันดับแรกที่คุณต้องทำคือ ไปพบแพทย์ ให้แพทย์ได้ตรวจเต้านมของคุณ
ในผู้หญิงอายุ ยังน้อย วัย 10 กว่า หรือ 20 กว่าปี ส่วนใหญ่เป็น ต่อมเต้านมที่โตผิดปกติ ( Fibroadenoma) ลักษณะของก้อนที่พบ มักจะเป็นก้อนเพียงก้อนเดียว (มีเพียง 5 % เท่านั้นที่พบหลายก้อน) ก้อนที่พบมักจะไม่เจ็บ ขอบเขตกลมเรียบคล้ายลูกชิ้น กลิ้งไปมาได้ การเปลี่ยนแปลงของก้อนมักจะเป็นไปอย่าช้าๆ คือ โตขึ้นเพียงเล็กน้อย แม้ว่าเวลาจะผ่านไปหลายๆ เดือนก็ตาม พบได้ตั้งแต่ก้อนเล็กกว่า 1 เซนติเมตร จนถึงขนาดใหญ่กว่า 5 เซนติเมตรก็มี
ผู้หญิงอายุ 20 ปีขึ้นไป ส่วนใหญ่มักเป็น ซีสต์ของต่อมเต้านม ซึ่งเป็นภาวะที่น้ำขังอยู่ในเนื้อเต้านม อยู่กันเป็นหย่อมๆ ทำให้เวลาตรวจดูจะพบเป็นถุงน้ำ หรือ เมื่อคลำจากภายนอก ก็ได้เป็นก้อนในเนื้อนม เล็กบ้างใหญ่บ้าง คนที่เป็นซีสที่เต้านม อาจมีจะมีปัญหาปวดบริเวณเต้านม อาจจะเจ็บหรือปวดเนื่องจากน้ำในซีส ดันเนื้อนมรอบข้าง ทำให้เต้านมตึง จึงเกิดอาการปวด และบางครั้งอาจจะคลำ พบก้อนที่เต้านมด้วยก็ได้ ก้อนที่เต้านม อาจมีได้หลายตำแหน่ง และอาจโตๆ ยุบๆ โดยส่วนใหญ่จะโตตามรอบเดือน ทำให้มีอาการปวดช่วงใกล้มีประจำเดือน บางคนอาจบรรยายอาการปวดว่า ปวดคล้ายกับมีเข็มทิ่มในเต้านม
วิธีการรักษา มีให้เลือกหลายวิธี แต่ละวิธีมีข้อดีข้อเสียต่างกันไป
1. ผ่าตัดเลย --> ข้อดีของการผ่าตัดเลย คือ สามารถนำเอาชิ้นเนื้อมาตรวจได้ว่า ก้อนที่พบและผ่าตัดไปนั้น เป็นอะไร ผล 100% แต่ ไม่การันตีว่าจะไม่มีก้อนขึ้นมาใหม่นะคะ
--> ข้อเสียของการผ่าตัด คือ มีแผลเป็น ( อันนี้หลีกเลี่ยงไม่ได้) มากหรือน้อยแตกต่างกันไป โดยเฉลี่ยแล้วจะใหญ่กว่าก้อนเล็กน้อย อีกอย่างคือ เจ็บ เมื่อฉีดยาชา และเมื่อยาชาหมดฤทธิ์ หากใครใช้วิธีดมยาสลบก็เจ็บหลังจากตื่นขึ้นมาอยู่ดีค่ะ แต่เจ็บนี้อยู่ไม่นาน ประมาณ 2-3วัน อาการเจ็บก็จะดีขึ้น
2. ไม่อยากผ่าตัด ไม่พร้อม ขอตัดสินใจก่อน ขอกลับไปปรึกษา( ใครก็ตาม)ก่อน เราสามารถดูอาการได้ อย่างที่เกริ่นมาแต่ต้นว่า เมื่อพบก้อนที่เต้านมนั้น 95% เป็น ซีสต์ หรือต่อมเต้านมที่โตขึ้น(คือ เมื่อมีผู้หญิง 100คน มีก้อนที่เต้านมนั้น 95 คน จะเป็น ซีสต์ หรือต่อมเต้านมที่โตขึ้น อีก 5 คนเป็นเนื้อร้าย) ดังนั้น ตามสถิติแล้ว โอกาสเป็นเนื้อร้ายนั้น ไม่มาก สามารถจะติดตามการรักษาได้โดย
คลำเต้านมด้วยตัวเองทุกวัน โดยสังเกตุว่า ก้อนเปลี่ยนแปลงไปหรือไม่ เจ็บมากขึ้นหรือไม่ โตขึ้นหรือไม่ มีเลือด หรือน้ำหนองไหลจากหัวนมหรือไม่ หากมี ควรกลับไปพบแพทย์ทันที ไม่ต้องรอวันนัด
แต่ถ้าไม่รู้ว่ามีอะไรเปลี่ยนแปลง ให้ไปติดตามการรักษาตามนัด
วิธีการคลำเต้านมนั้นมีวิธีเบื้องต้นดังนี้
1.ยืนหน้ากระจก
-ปล่อยแนบข้างลำตัวตามสบาย เปรียบเทียบเต้านมทั้ง 2 ข้างว่ามีการบิดเบี้ยวของหัวนม ความสูงต่ำ ของหัวนม หรือ สิ่งผิดปกติอื่นๆหรือไม่
-ประสานมือทั้ง 2 ข้างเหนือศรีษะแล้วกลับมาอยู่ในท่าท้าวสะเอว พร้อมทั้งดูสิ่งที่ผิด ปกติ
-ให้โค้งตัวมาข้างหน้าโดยใช้มือทั้ง 2 ข้าง วางบนเข่า ในท่านี้เต้านมจะห้อยลงไปตรง อาจมองเห็นความผิดปกติได้ชัดมากขึ้น
2.นอนราบ
-นอนในท่าที่สบายแล้วสอดหมอน หรือม้วนใต้ผ้าใต้ไหล่ซ้าย
-ยกแขนด้านเดียวกับเต้านมที่จะตรวจเหนือศีรษะเพื่อให้เต้านมด้านนั้นแผ่ราบซึ่งจะทำให้ คลำพบ ก้อนได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะส่วนบนด้านนอก ซึ่งมีเนื้อนมหนามากที่สุด และเกิดมะเร็งบ่อยกว่าส่วนอื่น
-ให้ใช้ 3 นิ้ว คือ นิ้วชี้ นิ้วกลาง และ นิ้วนาง คลำทั่วทั้งเต้านมและรักแร้ ที่สำคัญคือ ห้ามบีบเนื้อเต้านม เพราะจะทำให้รู้สึกว่ามีก้อน ซึ่งจริงๆแล้วไม่ใช่
3.ขณะอาบน้ำ
-สำหรับผู้หญิงที่มีเต้านมขนาดเล็ก
ให้วางมือข้างเดียวกับเต้านม ที่ต้องการตรวจบนศีรษะ แล้วใช้มืออีกข้างคลำ ในทิศทางเดียวกับที่คลำในท่านอน
-สำหรับผู้หญิงที่มีเต้านมขนาดใหญ่ ให้ใช้มือข้างนั้นประคองและตรวจคลำเต้านมจากด้านล่าง ส่วนมืออีกข้างให้คลำจากด้านบน
วิธีการคลำ ให้ใช้สัมผัสบริเวณปลายนิ้ว วนเป็นก้นหอย จาก ฐานนมจนถึงหัวนม ดังรูปค่ะ
กรุณาอย่าใช้นิ้วจิ้มนะคะ ไม่รู้สึกว่ามีก้อนหรอกค่ะ จะเจ็บเสียเปล่าๆ
ในบางกรณี เช่น เมื่อมีอาการเจ็บเต้านมแล้ว แต่คลำไม่พบก้อน แพทย์อาจจะส่งตรวจ เอ็กซเรย์กับอัลตร้าซาวน์ หรือที่เราเรียกกันว่า mammogram ซึ่งจะกระทำได้ในคนที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไปค่ะ ถ้าอายุไม่ถึง 30 เท้อเต้านมจะเอ็กวเรย์ไม่ชัดเจน จะทำได้แค่ อัลตร้าซาวน์เท่านั้น การทำ mammogram มีข้อดีคือ ช่วยบอกคุรว่า มีก้อนจริงๆ นะ ก้อนน้ำ หรือก้อนเนื้อ มีการสะสมแคลเซียมที่ผิดปกติไหม แต่ไม่สามารถการันตี เรื่องมะเร็งได้ เนื่องจากสิ่งที่เห็นเป็นเงาเท่านั้น ดังนั้น เมื่อ ผล mammogram บอกคุณว่า ไม่ได้เป็น เนื้อร้าย มันมีความแม่นยำแค่ 70-80% เท่านั้น ( หมายความว่า เมื่อนำคนที่เป็นมะเร็งเต้านม10 คนไปตรวจ mammogram ผล mammogram จะออกว่าเป็นมะเร็งแค่ 7-8 คน ที่เหลือจะบอกว่าไม่เป็นทั้งๆที่เป็นค่ะ)
ดังนั้น ควรระมัดระวังเรื่องข้อด้อยตรงนี้ ของ mammogram ไว้ด้วย
ปัจจุบันนี้มีการเจาะเอาก้อนไปตรวจ เพื่อดูชิ้นเนื้อคร่าวๆ เนื่องจาก ไม่ต้องการผ่าตัด ค่ะ ข้อดีคือ ไม่มีแผลเป็น มีเพียวรอยเข็มเหมือนเจาะเลือดเท่านั้น แต่ จะต้อง เจาะ 4 - 8 ครั้ง และ มี ความแม่นยำ ประมาณ 80 % เช่นกัน เนื่องจาก เราอาจจะเจาะไม่โดนก้อนตรงส่วนที่เป็นเนื้อร้ายก็ได้
ท้ายสุดถ้ายังคงกังวลละก็ ไปเอาออกมาตรวจเสียเถิดค่ะ ดีสุด ไม่กังวล สบายใจ นอนหลับด้วย
